جلسه بیست و هفتم :

دوره و تثبیت محفوظات فراموش شده:

اصول و شیوه های مرور

💎 سرعت مرور

با توجه به اینکه شما باید در یک زمان محدود، مقدار مشخصی از محفوظات خود را با اتقان و زیبایی تلاوت نمایید، باید از یک سرعت مناسب بهره ببرید.

به این معنا که نه آنقدر آرام تلاوت کنید که باعث خستگی و صرف وقت زیاد شود و نه آنقدر تند و سریع بخوانید که خطاهایی در تلاوت شما ایجاد گردد و به این نوع از خواندن عادت کنید.

قرآن آموز باید هر روز یک پانزدهم محفوظات خود را #حفظی مرور کند.

🔹مثلا اگر کسی ۴۵صفحه حفظ کرده ،باید روزی (۳=۱۵÷۴۵) سه صفحه حفظی بخواند .

و اگر کسی ۳۰۰ صفحه حفظ کرده باید روزی (۲۰=۱۵÷۳۰۰) بیست صفحه حفظی بخواند.

✍و این کار باید همواره ادامه یابد و پس از پایان حفظ کل هم همواره ادامه داشته باشد.

حتما برنامه برای مرور استماعی داشته باشید . به این صورت که همراه با تلاوت قاری تلاوت کنید در حالی که در ذهنتان از او جلوتر هستید.

🔹مرور را با صدای متوسط بخوانید و به چشم خوانی و ذهن خوانی و لب زدن اکتفا نکنید.

مرحله_ی_تثبیت

مراحل مرور هنگام #تثبیت

🔹مرور برنامه ی روزانه تثبیت، حداقل سه بار در شبانه‌روز

🔹 مرور برنامه ی تثبیت ده روز گذشته، حداقل یک بار در شبانه‌روز

🔹مرور محفوظات مسلط، بين دو تا ده روز یک بار

قرآن آموز باید هر شش ساعت سه درس آخر خود را بصورت حفظی مرور کند.

✍این عمل تا 72 ساعت باید ادامه یابد.

➖برای راحتی فرد می تواند پس از نماز صبح،پس از نماز ظهر و پس از نماز مغرب سه درس آخرخود را حفظی بخواند.

➖و همچنین در هنگام مرور بیست درس که شب ها پس از مرحله ی حفظ انجام می شود باز آن سه درس مرور خواهد شد.

مثال: اگر کسی شبی یک صفحه حفظ می کند و مثلا امشب صفحه ی 45 را حفظ کرده ،سه  درس او می شود صفحه ی43 وصفحه ی44 و صفحه ی45.

مباحثه محفوظات

✨فواید مباحثه

مباحثه در مرور محفوظات امتیازات ویژه ای دارد که آن را از سایر شیوه ها متمایز می کند.

در این روش علاوه بر تلاوت، استماع آیات نیز صورت می گیرد و به تثبیت و تسلط محفوظات شما کمک می کند. از آنجا که هم بحث شما با دقت کافی قرائت شما را ارزیابی می کند، می توانید با اطمینان بیشتری آیات را تلاوت نمایید.

در هنگام تلاوت طرف مقابل و نگاه شما به مصحف، حافظه تصویری شما نیز تقویت می گردد. مباحثه شما را به نظم در انجام برنامه های حفظ مقید کرده، سرعت مرور شما را افزایش داده، استفاده از روش های مختلف آن، باعث تنوع شده و از خستگی شما جلوگیری می کند.

اگر برنامه مرور و پرسش یا تحویل حفظ  نداشته باشد و تنها به حفظ جدید اکتفا کند کم کم بی انگیزه می شود  و این روند باعث میشود که کار حفظ را ناتمام رها کند

🔹

#نکته

✍مواجه با شکست ،در کار حفظ و تثبیت نشان میدهد که برنامه‌هایتان کامل نبوده‌ است.

➖پس از نو برنامه‌ریزی کنید .دوباره به سمت هدفتان حرکت کنیدتا تغییر را ایجاد کنید…

➖از شروع دوباره هراس نداشته باشید .

➖شروع دوباره و تکرار بهتر از ترک کار بعد از شکست است  .

🔹از همین حالا شروع کن برنامه جدید را

شناسایی و رفع خطاها  و اشتباهات در هنگام مرور از نکات مهم و کلیدی تسلط بر محفوظات میباشد .

برای این منظور اشتباهات خود را علامت زده و در آن تأمل کرده و به رفع آنها اقدام نمایید .

جلسه بیست و ششم:

حفظ شماره آیات و صفحات:
روش های حفظ کردن شماره آیات

روش اول : حفظ کردن شماره آیه با خود آیه : روش اول بدین صورت است که شماره آیه همراه با حفظ کردن خود آیه، تکرار شود و حفظ شود.

در این روش شماره آیه مثل جزئی از آیه می باشد که مانند خود آیه باید تکرار گردد تا یقین به حفظ آن شود و این روش در هنگام حفظ کردن خود آیات کاربرد دارد.
روش دوم : تکرار کردن سر آیات همراه با شماره آیه: در این روش،چند کلمه ای از ابتدای هر آیه، همراه با شماره آیه گفته می شود و تکرار می شود.به عنوان مثال صفحه سوم قرآن به این صورت می شود «إن الذین کفروا سواء علیهم آیه 6 » «ختم الله علی قلوبهم آیه 7» « و من الناس من یقول آمنّا آیه 8 »
و همین طور آیات بعدی کار شود.
روش سوم : یادداشت کردن سرآیات همراه با شماره آیه: این روش مانند روش دوم می باشد فقط فرقی که دارد، در این روش غیر از تکرار شفاهی،به صورت مکتوب همه سر آیات بعلاوه شماره آیه نوشته می شود.نکته ای که در این روش قابل ذکر است این می باشد که اگر رعایت سمت و جهت صفحه بشود بسیار خوب و تأثیر گذار است یعنی اگر شما صفحه سوم قرآن را می خواهید یادداشت کنید سمت راست بودن صفحه را مد نظر بگیرید و در دفترچه خود در سمت راست،سرآیات و شماره آیات را بنویسید و هم چنین اگر صفحه ای در قرآن در سمت چپ است شما هم در دفترچه خود در سمت چپ، سرآیات و شماره آیات
را بنویسید. نکته دیگر این است که در هر صفحه از دفترچه خود،فقط به اندازه یک صفحه از قرآن، سرآیات و شماره آیات را بنویسید و نه بیشتر.

روش دیگر در یادداشت کردن : در این روش، به تعداد آیات داخل صفحه، برگه های کوچکی تهیه شود و در هر برگه به این صورت که بیان می شود، یادداشت شود.سر آیات در یک طرف برگه و شماره آیه در آن طرف برگه نوشته شود.یعنی فلش کارت هایی که دو طرفه است یک طرف آن شماره و یک طرفش سر آیه.

روش چهارم : حفظ کردن شماره آیه به صورت مضربی: در این روش، حافظ قرآن فقط شماره آیات با مضرب پنج را تکرار و حفظ می کند.
به عنوان مثال اگر شخصی شماره آیات سوره بقره را می خواهد حفظ کند شماره آیات 5-10-15-20 … تا آخر این سوره مد نظر می گیرد و حفظ می کند.
نکته ای که باید در این روش گفته شود این است که حافظ باید مضرب های پنج را با سر آیات آن مضرب ها حفظ کند.

در مورد حفظ کردن ( چه شماره آیات و چه خود آیات ) حافظه تصویری کمک کننده خواهد بود.

در نهایت آنچه قابل توجه است این است که : حفظ شماره آیات و صفحات، از ملزومات حفظ قرآن نیست و امری است که به سلیقه و انتخاب شما وابسته است.

وبلاگ آموزش قرآن در همه دروس قرآنی

آدرس وبلاگ جهت دنبال کردن مطالب آموزشی در دروس قرآنی حفظ و ترجمه و روخوانی و تجوید قرآن.

https://jannan.kowsarblog.ir
☆☆☆☆☆☆☆☆
☆☆☆☆☆☆☆☆

آدرس ایتا👇👇
https://eitaa.com/nokatehefzquran

آدرس کانال در واتساپ 👇👇👇

https://chat.whatsapp.com/J7gguftPU9yKhZT4hPh0z0

با معرفي وبلاگ و آدرس کانال آموزش قران در ایتا و واتساپ در نشر آموزش های قرآنی سهیم باشید.

جلسه بیست و پنجم :

تثبیت محفوظات:

تثبیت یعنی دوباره خوانی محفوظات قبلی از حفظ و بازآوری آنها در ذهن جهت ثبات بیشتر و ماندگاری بهتر در حافظه بلند مدت.
بنابراین اگر شما از شروع برنامه حفظ ، دوره هایی که برای حفظ جدید( سه بار تکرار تا سه روز) را ترک نکنید و وقتی وارد صفحه جدیدی میشوید صفحات قبلی را هر روز یک بار از حفظ دوره کنید.در همین دوره هایی که انجام میدهید محفوظاتتان را به حافظه بلند مدت منتقل میکنید و با ورود به جزء جدید همچنان برای جزء قبلی باید برنامه مناسب دوره داشته باشید تا محفوظاتتان کیفیت خوب خود را ازدست ندهد.
اما فرض را براین میگذاریم که به دلایلی در دوره های شما فاصله ایجاد شده باشد و همین باعث میشود به یک برنامه مشخص برای تثبیت محفوظاتتان نیاز داشته باشید.
وقتی مدتی از دوره محفوظات فاصله گرفته باشید به جهت فراموشی محفوظات، احساس شکست در کار حفظ و تثبیت خواهید داشت اما این فقط به این دلیل است که شما برنامه‌هایتان کامل نبوده‌ است پس:

➖ از نو برنامه‌ریزی کنید .دوباره به سمت هدفتان حرکت کنیدتا تغییر را ایجاد کنید…

➖از شروع دوباره هراس نداشته باشید .

➖شروع دوباره و تکرار بهتر از ترک کار بعد از شکست است .

ساده ترین شکل تثبیت اینگونه است که یک صفحه یا چند صفحه را برای یک روز در نظر بگیرید سپس یک بار ترتیل صفحه را گوش کنید و یک بارهم با نگاه به صفحه و بررسی اول و آخر آیه ها و اتصال صفحه ها آمادگی اولیه ایجاد کنید تا به یک اعتماد به نفس برای از حفظ خواندن صفحه برسید.حالا شروع کنید به خواندن صفحه از حفظ.هر جا اشتباه داشتید یا یادتان نیامد همان جا را علامت بزنید و ادامه دهید .وقتی صفحه تمام شد فقط برگردید و به اشکالاتی که علامت زده اید رجوع کنید و نشانه های لازم لفظی و معنایی را بگذارید و یا چند بار همان محل اشکال را تکرار کنید و در پایان ، صفحه را یک مرتبه به طور کامل بخوانید.
شناسایی و رفع خطاها و اشتباهات در هنگام تثبیت، از نکات مهم و کلیدی تسلط بر محفوظات میباشد .
برای این منظور، اشتباهات خود را علامت زده و در آن تأمل کرده و به رفع آنها اقدام نمایید .
بعد از تثبیت حتما باید در طول روز ، چند بار صفحه یا صفحات تثبیت شده را در فواصل زمانی مختلف، از حفظ تکرار کنید.
لازم نیست هر روز تثبیت داشته باشید بلکه میتوانید یک روز درمیان این کار را انجام دهید .

در هنگام تثبیت برای حفظ اتصال صفحات :

باید ابتدای صفحات را به صورت جداگانه مرور کنید.یعنی وقتی را اختصاص دهید و فقط ابتدای صفحات را مرور کنید.این کار باعث می شود توالی و ترتیب صفحات در ذهن بماند.
چند راهكار براى حافظانی که در زمان مرور، ابتدای آیات را فراموش می‌کنند و در پیوند و پشت سر هم خواندن آیات مشکل دارند.

➊- در هنگام تثبیت و یا حتی حفظ ، یا مرور هرازچند گاهی آیات را پیوسته بخوانید، یعنی در انتهای آیات وقف نکنید و حداقل چند کلمه از آیه بعد را خوانده و بعد وقف کنید تا تسلط شما بر ارتباط بین آیات بیشتر شود.

➋- در زمان مرور اگر ابتدای آیه را فراموش کردید، بلافاصله به قرآن مراجعه نکنید… بلکه آخرین جمله آیه قبل را دوباره بخوانید و اگر بعداز یکی دوبار تکرار ، قادر به یادآوری سر آیه نبودید از آیه بعد مرور خود را ادامه دهید و بعد از تلاوت کامل صفحه به قرآن مراجعه کنید و اشکال خود را برطرف نمایید.

➌- دانستن ترجمه و مفاهیم آیات نیز نقش شایانی در برقراری ارتباط بین آیات ایفا می‌کند.

جلسه بیست و چهارم :

حفظ از طریق شنیدن :
در حفظ قرآن بهترین شیوه این است که از هر دو حس بینایی و شنوایی استفاده بشود.
اما گروه هایی هستند که فقط از طریق شنیدن ، آیات را حفظ میکنند مثل بچه های زیر ۸ سال یا افرادی که سواد ندارند و یا افراد نابینا ‌.
اینکه حفظ ، فقط با شنیدن انجام بشود امری است که فقط در همین گروه ها توصیه میشود و بهتر است غیر از این سه گروه ، بقیه افراد، هم قوه شنیداری و هم دیداری را به کار بگیرند .
در شیوه شنیداری باید یک حجم کوتاه از آیات انتخاب شود و به صورت مستمر گوش داده شود.
در مورد بچه های کوچک اینگونه است که همین طور که مشغول نقاشی یا بازی هستند صدای قاری هم در نزدیکی آنها پخش میشود تا به گوششان برسد و برای هرسوره چند روز این کار تکرار میشود و نهایتا در روز چهارم یا پنجم یا حتی پایان یک هفته انتظار میرود که یک سوره در اندازه سوره توحید و کوثر را کودک، حفظ شده باشد.
توجه داشته باشید که عجله نباید بکنید اگر با گذشت یکی دو روز متوجه شدید که کودک در حال خواندن سوره ای که ترتیلش را شنیده است می باشد یعنی دو روز برای او کافی بوده و میتوانید سوره بعدی را در برنامه قرار دهید در غیر اینصورت اجازه بدهید همین روال گوش دادن، ادامه پیدا کند تا زمانی که کودک خود را در حال زمزمه آیات ببینید.
هر چه حجم سوره ها بیشتر باشد باید سوره را به دو یا سه یا چند بخش تقسیم کنید و در طول چندین هفته ترتیلش را برای کودک پخش کنید.
و اما بزگسالان هم همین شیوه را باید دنبال کنند با این تفاوت که مثلا از مجموع ده مرتبه که ترتیل را در یک روز می شنوند حداقل دو یا سه مرتبه را با توجه کامل به کلمات، گوش کنند و دفعات بعد ، در حین انجام کار و فعالیت های روزانه، ترتیل ، به گوششان برسد و بزرگسالان میتوانند در هر مرتبه ، نیم صفحه را ترتیل گوش کنند و ترتیل همان نین صفحه را ادامه دهند تا زمانی که حفظ بشوند.در بزرگسالان هم ممکن است یک هفته برای یک نیم صفحه نیاز باشد ولی هرکس باید به میزان توانایی خود توجه داشته باشد و براین اساس در کمتر یا بیشتر از یک هفته، یک نیم صفحه را کامل گوش کند تا حفظ بشود.
در هر حال این شیوه نمیتواند به اندازه شیوه ترکیبی ( دیداری _ شنیداری) ماندگاری داشته باشد.

🌺حافظان بزرگوار:

راز موفقیت افراد موفق در نوشتن برنامه هایی است که در نظر دارد.
سعی کنید برنامه خود را در دفتری و یا در برگه ی نوشته و برای اجرای و عملی ساختن آن با انگیزه و پر انرژی باشید .
قطعا با یک برنامه مشخص و زمان تعریف شده و انگیزه و جدیت قوی‌ میتوان در هر سنی و شرایطی به هدف بزرگ دست پیدا کرد .

وبلاگ آموزش قرآن در همه دروس قرآنی

آدرس وبلاگ جهت دنبال کردن مطالب آموزشی در دروس قرآنی حفظ و ترجمه و روخوانی و تجوید قرآن.

https://jannan.kowsarblog.ir
☆☆☆☆☆☆☆☆
☆☆☆☆☆☆☆☆

آدرس ایتا👇👇
https://eitaa.com/nokatehefzquran

آدرس کانال در واتساپ 👇👇👇

https://chat.whatsapp.com/J7gguftPU9yKhZT4hPh0z0

با رجوع به صفحات قبلی میتونید از آموزش های ترجمه و مفاهیم و روخوانی و تجوید استفاده بفرمایید

جلسه بیست و سوم:

حفظ از طریق نشانه های لفظی و حافظه تصویری:

در این روش، اتکاء اصلی در حفظ، بر نگاه کردن با دقت است . در واقع حفظ کردن، از طریق نگاه کردن و مشاهده نمودن اتفاق می افتد.
در توضیح این روش باید گفت که در واقع حافظ قرآن با نگاه کردن به هر صفحه ای، یک تصویر ذهنی برای خود ایجاد می کند و با کمک حافظه تصویری، به ازای هر صفحه مکتوب قرآن، یک صفحه در ذهن به وجود می آورد. به بیان دیگر حافظ کل قرآن، ششصد و چهار صفحه به اندازه تمام صفحات قرآن، در ذهن خود دارد. (البته با توجه به این نکته که از روی قرآن با خط عثمان طه حفظ کرده باشد).
نکته ای که در این روش باید مد نظر باشد این است که حافظ قرآن باید در موقع حفظ کردن، دقت بالایی در جایگاه کلمات و عبارات و نحوه قرار گرفتن آیات داخل صفحه داشته باشد و بداند هر آیه ای در کجای صفحه قرار دارد (موقعیت آیه در بالا و یا وسط و یا پایین صفحه می باشد) و هم چنین مطلع باشد که جایگاه آیه در صفحه راست قرآن است و یا در صفحه چپ. حافظ قرآن با نگاه کردن دقیق به جایگاه کلمات و جملات و آیات، تصاویر درستی از صفحات را در ذهن خود می سازد، و با تکرار و مرور محفوظات خود،این صفحات ذهنی خود را بهتر و بیشتر در ذهن خود تثبیت می کند.
قبلا برخی توضیحات، برای تقویت حافظه تصویری در جلسه ۹ و ۱۰ و ۱۱ داده شد.
*************************************
نکته دیگر، استفاده از نشانه های لفظی است .
مثلا گاهی آیاتی داریم که در متن آنها کلمات هم شکل یا هم وزن وجود دارد یا یک حرف در آنها تکرار میشود ، این ها به عنوان نشانه های لفظی میتوانند حفظ راحت تری را برای شما فراهم کنند. برای نمونه به آیات زیر دقت کنید:
اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ ﴿۱﴾َ خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ ﴿۲﴾اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ ﴿۳﴾الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ ﴿۴﴾عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ ﴿۵﴾
در انتهای آیه یک (خَلَقَ) آمده است . در ابتدای آیه دوم هم ( خَلَقَ ) آمده است. این مشابهت لفظی کمک میکند به اتصال دو آیه .
در آیه ۴ کلمه ( عَلَّمَ ) آمده است و همین کلمه در ابتدای آیه بعدی هم آمده است که باعث اتصال راحت تر دو آیه می شود.و نمونه هایی مثل این که در ۹۰ درصد آیات ، قابل مشاهده است.
در اشعار فارسی و عربی نیز این مساله به عنوان یک آرایه ادبی قابل مشاهده است :

به صحرا بنگرم، صحرا ته وینم

به دریـا بنگــرم، دریـــا ته وینــم

تکرار لفظ صحرا و دریا
_______________

تکرار کلمه عصا در شعر زیر:

«عصا برگرفتن نه معجز بود همی اژدها كرد باید عصا»
*********
اکنون به آیات زیر درسوره نبا دقت کنید :

يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْوَاجًا ﴿۱۸﴾وَفُتِحَتِ السَّمَاءُ فَكَانَتْ أَبْوَابًا ﴿۱۹﴾
وقتی این دو آیه را میخوانید حرفی که تقریبا در همه کلمات این دو آیه تکرار شده است حرف ( ف ) است که هم از جهت شنیداری به حفظ کمک میکند و هم از جهت لفظی شکل آیه را برای شما واضح تر میکند.

این نشانه لفظی امری است که از جهت ادبی هم در شعرها قابل ملاحظه است. به شعر زیر دقت کنید:

خیزید و خز آرید که هنگام خزان است
باد خنک از جانب خوارزم وزان است
(واج‌آرایی با تکرار صامتهای ا/خ/ و /ز/) در این شعر استفاده شده است.
خیال خال تو با خود به خاک خواهم برد
که تا زخال تو خاکم شود عبیر آمیز
( واج آرایی با تکرار صامتهای خ / ا / ت)

شبست و شاهد و شمع و شراب و شیرینی غنیمتست چنین شب که دوستان بینی
( واج آرایی با تکرار صامت ش/ و )

البته بسیاری آرایه های ادبی دیگر نیز در ادبیات فارسی و عربی وجود دارد که در آیات قرآن نیز نمونه های آن وجود دارد و در حفظ کردن آیات و ارتباط دادن لفظی بین کلمات یک آیه یا چند آیه کمک زیادی میکند. ولی دامنه وسیعی دارد و امکان طرح آنها در یک جلسه نیست. در تمام آیات قرآن با چنین آرایه هایی مواجه میشوید. فقط کافیست آیات را با نگاهی دقیق تر و متفاوت تر نگاه کنید .

جهت مشاهده مطالب از درس اول به صفحات قبلی در وبلاگ مراجعه کنيد .همچنین برای مطالعه دروس در زمينه ترجمه و روخوانی و تجوید به صفحات مربوطه مراجعه نمایید

جلسه بیست و دوم:

حفظ از طریق طرح پرسش و ترجمه:

مطالعه تفسير و دانستن ترجمه آيات، علاوه بر اينكه به فراگيری آيات كمك می كند، موجب لذت بردن از كار حفظ و احساس معنويت بيشتر و ضامن استقامت شما در مسير حفظ نیز خواهد بود.

شما میتوانید درحفظ آیات، از ترجمه کمک بگیرید به این شکل که یک مرتبه آیه را روخوانی کنید و سپس ترجمه آیه را بخوانید ( بهتر است از ترجمه تحت اللفظی استفاده کنید مثل ترجمه آقای مکارم شیرازی یا ترجمه استاد ابوالفضل بهرام پور) سپس با توجه به ترجمه آیه سوالاتی را طرح کنید و پاسخ آن را از آیه پیدا کنید و با الفاظ قرآنی پاسخ دهید .هیچ اشکالی ندارد که پاسخ ها را از روی قرآن بخوانید ولی سعی کنید پس از اینکه یک بار پاسخ ها را از روی قرآن خواندید در دفعات بعدی دوباره سوالات را تکرار کنید و پاسخ را از حفظ بگویید.

بهتر است سوالات طوری طرح شود که پاسخ های یک کلمه ای داشته باشد .

به نمونه ای از این طرح سوال درآیه زیر دقت کنید:

يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثيراً

ای کسانیکه ایمان آورده اید خدا را بسیار یاد کنید .

( ۴۱ احزاب)

سوال : آیه چه کسانی را مورد خطاب قرار داده است ؟

جواب : یا أيها الذين أمنوا

سوال: چه دستوری به مومنین داده شده ؟

جواب: اذکروا

سوال : ذکر چه کسی دستور داده شده ؟

جواب : اذکروا الله

سوال: ذکرًا با چه کلمه ای همراه شده؟

جواب : کثیرا

سوال : ذکر الله باید چگونه باشد؟

جواب: ذکرا کثیرا

اکنون یک بار دیگر آیه را از روی قرآن با دقت بخوانید و سپس تلاش کنید تا آنرا از حفظ بخوانید.

در شروع کار حفظ ممکن است تصور کنید توانایی طرح سوال را ندارید ولی با استمرار در این کار ، امکان حفظ راحت تر و پر تنوع تری را برای خود فراهم میکنید.

این شیوه تسلط حفظ موضوعی آیات را  هم برایتان فراهم میکند.