درس پنجم

حال و تمیز

*حال

وقتی جمله ای تمام نقش های اصلی خود را پذیرفته باشد و تکمیل باشد کلمه ی مشتق و منصوبی که بر حالتی از فاعل یا مفعول و یا مبتدا دلالت کند به عنوان حال شناخته می شود و در ترجمه باید به نقش آن توجه شود و «در حالی که» آورده شود البته در بعضی موارد ما یک جمله ی اسمیه و یا فعلیه را در یک عبارت به عنوان حال در نظر می گیریم .

در ترجمه ی حال و تمیز اول باید تشخیص درستی از حال و تمیز داشته باشیم نشانه ی حال این است که باید بک کلمه ی مشتق منصوب را د رکلام ببینیم که جزء اجزای اصلی جمله هم نباشد یعنی اگر جمله ی فعلیه داریم  یکی از انواع مفعول نباشد و اگر هم جمله ی اسمیه داریم خبر افعال ناقصه یا اسم حروف مشبهه نباشد .به این صورت آن کلمه را به عنوان حال ترجمه می کنیم

1-«فجزاءه جهنم خالدا فیها»

پس جزای آن ها جهنم است در حالی که در آن جاویدند

2-«فَاعْبُدِ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدِّين»

پس خدا را پرستش كن در حالى كه اعتقاد و طاعت را براى او خالص كرده باشى.

3-«ارْجِعِي إِلى‏ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّة»

به سوى پروردگار خويش بازگرد در حالى كه تو از او خشنود و او از تو خشنود است.

البته گاهی حال به صورت جمله نیز می آید :

1-«فَلا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْداداً وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُون»

پس براى خداوند شريكانى قرار ندهيد در حالى كه مى‏دانيد

2-«فَطافَ عَلَيْها طائِفٌ مِنْ رَبِّكَ وَ هُمْ نائِمُون»

پس شبانه بلايى فراگير از جانب پروردگارت بر آن باغ احاطه كرد در حالى كه آنها خواب بودند.

*تمیز

تمیز هم یک کلمه ی منصوب است که بعد از اینکه جمله نقش های اصلی خود را پذیرفته است می آید و نوعی از ابهام که در معنای جمله ممکن است پیش بیاید را از بین می برد وتفاوت آن با «حال» در این است که از مشتقات نیست و حتما جامد است و به صورت جمله هم نمی آید و در هنگام ترجمه باید به نقش آن توجه شود.

نکته : کلمه های منصوب جامدی که بعد از« اسم تفضیل» و فعل «کفی» واعداد می آیند نقش تمیز دارند

1-«وَ كَفى‏ بِاللَّهِ وَلِيًّا وَ كَفى‏ بِاللَّهِ نَصِيرا»

و خدا از لحاظ دوستى كفايت مى‏كند و خدا از لحاظ ياورى بسنده است

خدا به عنوان دوست و به عنوان یاور کافی است.

توضیح: در اینجا فعل «کفی » با همان جارو مجروری که بعد از آن آمده است کامل می شود ولی نوعی ابهام معنایی در آن هست که کلمه ی جامد منصوبی که بعد از آن آمده است این ابهام را برطرف می کند .

2-«وَ واعَدْنا مُوسى‏ ثَلاثِينَ لَيْلَة»

و با موسى سى شب وعده گذاشتيم

3-«يا أَبَتِ إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبا»

اى پدر، همانا من يازده ستاره دیدم.

توضیح:در اینجا کلمه ی منصوب جامدی که بعد ار عدد آمده است تمیز است و نشان می دهد که عدد چه چیزی در جمله بیان شده است و در واقع تمیزدر اینجا همان معدود است

4-«وَ قالُوا نَحْنُ أَكْثَرُ أَمْوالًا وَ أَوْلادا»

و گفتند ما بيشتريم در اموال و اولاد.

5-«وَ الَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّه»

كسانى كه ايمان آورده‏اند محبتشان به خداوند بيشتر است.(آن ها که ایمان دارند از حیث محبت نسبت به خدا شدیدتر هستند)

توضیح : در اینجا کلمه ی منصوب جامدی داریم که بعد از اسم تفضیل آمده است و جهت تفضیل و برتری را مشخص می کند .