مهری رحمانی:
✅✅شروع ثبت نام کلاس های آموزش مجازی قرآن ویژه خواهران 👇👇👇👇

در دوره های حفظ_ روخوانی ،روانخوانی_ تجوید _تدبر _ ترجمه و مفاهیم

✅رشته روخوانی و‌روان خوانی و‌ تجوید قران : بر اساس سطح بندی اعضاء کلاس و آموزش بر اساس لحن عربی و خط و علامت گذاری قرآن عثمان طه

✓طول دوره روخوانی و‌روان خوانی : سه ماه
✓دوره فصیح خوانی : یک ماه
✓ دوره تجوید : دو ماه

✓پشتیبانی تا رسیدن به مهارت کامل : ۳ ماه
تعداد جلسات : هر هفته یک جلسه یک ساعته تا یک ساعت و نیم.

✓هزینه دوره : ماهیانه ۱۰ تومان

✓حد نصاب تشکیل کلاس : حداقل ۷ نفر

✓مهلت ثبت نام و عضویت : تا ۲۰فروردین

✓شروع دوره : از اردیبهشت ماه روزهای چهارشنبه

✓رده سنی : ( ده سال به بالا )

✓تشکیل کلاس در اپلیکیشن قرار ،گروه پشتیبان در ایتا.

قابل ذکر است پس از تشکیل اولین جلسه از کلاس امکان پذیرش عضو جدید وجود ندارد و از بین افراد عضو شده در کلاس فقط افرادی که در جلسه اول حضور دارند عضو کلاس محسوب می‌شوند

🆔️ @bihameganbesarshavad

جهت شرکت در هر یک از کلاس ها
نام و نام خانوادگی:
و شماره تماس :
نام دوره مورد تقاضا :
را به آی دی ارسال شده در فراخوان ارسال کنید

بخش چهارم:تجوید تکمیلی
پس از اتمام برخی قواعد تجویدی در بخش تجوید که بخش عمده ای از قواعد را شامل می شد اکنون در این بخش به آموزش قواعدی پرداخته می شود که قواعدی تکمیلی است و نکات ریز و دقیقی را در قرائت به ما می آموزد .

بهتر است در این سطح از تجوید ، قرآن آموزان ، شیوه ی مرتل خوانی را از طریق تقلید از قرائت ترتیل یکی از اساتید ، تمرنی داشته باشند و به این صورت هم به زیبایی قرائتشان بیفزایند و هم اینکه قرائت آنها در ریتم و وزن آهنگ درستی باشد.

گام اول: قواعد تکمیلی ادغام
مربی : تا کنون قواعد مربوط به ادغام در نون و میم ساکنه را یاد گرفتید .اکنون به بیان قواعد ادغام در سایر حروف می پردازیم .

ادغام بر سه نوع است :

*ادغام متماثلَین: متماثلَین ، دو حرف مثل هم هستند و هرگاه دو حرفی که مثل هم هستند، اولی ساکن باشد و دیگری متحرک باشند ، این دو حرف در هم ادغام میشوند و مشدد خوانده می شود.به مثال های زیر توجه کنید : 

 ( کَم مِن ) که در هنگام خواندن، میم اول در میم دوم، ادغام می شود یعنی میم اول را نمی خوانیم و در عوض ، میم دوم را به صورت مشدد می خوانیم :  کَمِّن

 ( بَل لا ) که در هنگام خواندن، لام اول در لام دونم ادغام می شود یعنی لام اول خوانده نمی شود و لام دوم به صورت مشدد خوانده می شود : بَلَّا

( أو وَزَنوهم ) که در هنگام خواندن، واو اول در واو دوم، ادغام می شود یعنی واو اول خوانده نمی شود و واو دوم به صورت مشدد خوانده می شود : أوَّزَنوهُم 

این ادغام، در تمامی حروفی که مثل هم باشند و پشت سر هم بیایند و اولی ساکن باشد و دومی متحرک باشد انجام میشود .

*ادغام متجانسَین: متجانسَین ، دوحرف هم جنس هستند یعنی دو حرفی که مخرج آنها یکی است و فقط در بعضی صفات با هم فرق دارند مثل دو حرف ( ع – ح ) یا دو حرف ( ء – ه )

ولی ادغام متجانسین بین همه ی حروف متجانس یعنی هم مخرج ، اتفاق نمی افتد بلکه در برخی از آنها پیش می آید که ما نیز فقط به ذکر همان گروه از حروف هم مخرج که در همدیگر ، ادغام میشود خواهیم پرداخت .موارد ادغام متجانسین در قرآن ، خیلی معدود است بنابراین در ادامه فقط آن نمونه هایی از متجانسین را نام می بریم که شاهد مثال های قرآنی دارند .

حروف ( د – ت – ط ) : این حروف ، از حروف متجانس هستند که اگر دو تا دو تا ، پشت سر هم بیایند و اولی از آن دو ساکن باشد و دومی ، متحرک باشد در این صورت در هم ادغام میشوندو اولی را نمی خوانیم و در عوض ، دومی را مشدد می خوانیم .به مثال های زیر توجه کنید :

«ودَّت طائفه» : در هنگام خواندن ، حرف (ت ) خوانده نمی شود و در عوض حرف ( ط ) مشدد خوانده می شود : ودّطَّائفه  

« قَد تَبَیَّنَ » : در هنگام خواندن ، حرف (د) خوانده نمی شود و در عوض ، حرف ( ت ) مشدد خوانده می شود : قَتَّبَیَّنَ

و نمونه های دیگری از ادغام این سه حرف در همدیگر عبارتند از :

نکته : ادغام ( ط ) در ( ت ) و (د ) نمونه قرآنی دارد اما از نوع ادغام ناقص است چون حرف ( ط ) از دو حرف دیگر ، قوی تر است .

حروف ( ذ – ث – ظ ) : این حروف ، از حروف متجانس هستند که اگر دو تا دو تا ، پشت سرهم بیایند و اولی از آن دو ساکن باشد و دومی ، متحرک باشد در این صورت در هم ادغام میشوندو اولی را نمی خوانیم و در عوض ، دومی را مشدد می خوانیم .به مثال های زیر توجه کنید : 

« یَلهَث ذَالِک » : در هنگام خواندن ، حرف ( ث ) خوانده نمی شود و در عوض ، حرف ( ذ ) مشدد خوانده میشود : یلهَذَّالِک

« إِذ ظَلَموا » : در هنگام خواندن ، حرف ( ذ ) خوانده نمی شود و در عوض ، حرف ( ظ ) مشدد خوانده میشود : إِظَّلَمُوا

نکته :نمونه های دیگری از ادغام این سه حرف در همدیگر عبارتند از :

*ادغام متقاربَین: متقاربَین ، دو حرف قریب المخرج هستند یعنی دو حرفی که مخرج آنها در نزدیکی هم است و آن دسته از حروف قریب المخرج که بین آنها ادغام ، صورت می گیرد عبارتند از : ( ق – ک ) و

( ل – ر ) و ( ن – ر ) که کلمات معدودی از قرآن هستند که در آنها این حکم پیش می آید و آنها عبارتند از :

 (ألَم نَخلُقکُم ) : در این کلمه حرف قاف را نمی خوانیم و در عوض ، حرف کاف را مشدد می خوانیم : أَلَم نَخلُکَّم

 (بل رَبُّکم ) : در این کلمه حرف لام خوانده نمی شود و درعوض ، حرف راء را مشدد می خوانیم : بَرَّبُّکُم

 ( مِن رَبّی ) : در این کلمه حرف نون خوانده نمی شود ودر عوض ، حرف راء را مشدد می خوانیم : مِرَّبّی

نکته : دو عبارت در قرآن هست که این حکم در آ« اجرا نمی شود به دلیل قاعده ی سکت که باید در آن پیاده شود و مانع از ادغام می شود :

( بل رانَ )

( مَن راقٍ )

 

گام دوم: قواعد تکمیلی تفخیم و ترقیق
پیش از این در بخش روخوانی با هشت حرفی که الف در کنار آنها درشت و پرحجم تلفظ می شد و به تَبَعیت ا زاین حکم ، فتحه هم در این هشت حرف ، درشت وپرحجم تلفظ می شد آشنا شدید.علت اجرای چنین حکمی این است که این حروف والبته 7 حرف ( ص ض ط ظ غ ق خ ) حروف استعلاء هستند و حرف ( ر ) نیز از حروفی است که حکم تفخیم در حالتهای مختلف حرکتیِ آن ، اجرا می شود لذا در دوره روخوانی حرف ( ر ) هم در کنار هفت حرف استعلاء قرار گرفت و حکمشان در قالب قاعده ی هشت حرف ،بیان شد. اکنون میخواهیم به تکمیل این مبحث بپردازیم .

مربی :

تفخیم یعنی درشت و پرحجم شدن و ترقیق هم نقطه مقابل آن است .وقتی در حرفی قرار است حکم تفخیم اجرا شود به این معنی است که در هنگام تلفظ آن حرف ، دهان باید پرحجم شود گویی یک آدامس را در داخل دهانتان باد کرده اید و این در حالی است که دهان شکل عمودی به خود می گیرد .این حالت در سه مجموعه از حروف اتفاق می افتد :

1-در 7 حرف استعلاء که عبارتند از ( ص ض ط ظ غ ق خ ) در هنگامی که با الف و با فتحه آمده باشند .مثال:

صادِقٌ – صَدَقَ –

ضاحِکٌ – ضَحَکَ –

طارِقٌ – طَرَقَ-

ظاهِرٌ – ظَهَرَ-

غاسِقٌ – غَسَقَ –

قادِرٌ – قَدَرَ –

خاسِرٌ – خَسَرَ -

2-در حرف لام در لفظ جلاله ی (الله ) در هنگامی که حرکت ماقبل آن ، فتحه و یا ضمه باشد که البته نام تفخیم را در اینجا تغلیظ می گذارند .مثال: مِنَ اللّه – لَهُمُ اللّه

3-در حرف راء در هنگامی که در حالات زیر باشد :

·        راء مفتوحه ( الرَّحمَان  )

·        راء مضمومه ( تَبَیَّنَ الرُّشدُ )

·        راء ساکن ماقبل مفتوح ( اولوالأَرحَام )

·        راء ساکن ماقبل مضموم (أُرکُضُوا)

·        راء ساکن ماقبل ساکن ماقبل مفتوح  (وَالفَجر : در هنگام وقف بر کلمه و ساکن شدن حرف راء )

·        راء ساکن ماقبل ساکن ماقبل مضموم (  عُسر : در هنگام وقف بر کلمه و ساکن شدن حرف راء )

·        راء ساکن ماقبل الف مدی ( مِنَ النَّار : در هنگام وقف بر کلمه و ساکن شدن حرف راء)

·        راء ساکن ماقبل واو مدی ( وَالطُور: در هنگام وقف بر کلمه و ساکن شدن حرف راء )

·        راء ساکن ماقبل مکسور به شرط اینکه مابعدش یکی از حروف استعلاء باشد ( مِرصَاد)

·        راء ساکن ماقبل مکسور به شرط اینکه ماقبلش همزه وصل باشد. ( رَبِّ ارجِعون )

در هر موردی غیر از موارد بالا که ذکر شد ، حکم ترقیق، جاری است .

نکته : اکنون که در مورد الف مدی مفخم صحبت شد بهتر است از یک نوع الف مدی در قرآن هم نام ببریم وآن الف مدی در یک جای قرآن است که در آن « إماله » صورت می گیرد یعنی صدای الف مدی به صورت کسره فارسیِ کشیده شده قرائت می شود .تنها نمونه آن در قرآن در آیه  41  سوره  هود آمده است :

بسم الله مَجراها : در کلمه « مجراها » الف مدی با تفخیم خوانده نمی شود بلکه باید با صدای کسره ی کشیده شده ی فارسی خوانده شود.

گام چهارم: احکام نون ساکنه (ادغام و اخفاء و اقلاب و اظهار)
در میان حروف الفبا ، دو حرف میم و نون ساکنه دارای احکام ویژه ای هستند که در قالب 4 حکم به نام های ادغام – اخفاء – اقلاب و اظهار ، بیان می شود.

مربی : نون ساکن در رسیدن به هریک از حروف الفبا ، احکام متفاوتی پیدا می کند .

*وقتی نون ساکنه به حروف حلقی برسد اظهار میشود یعنی با وضوح کامل خوانده می شود .( حروف حلقی عبارتند از : ء – ه – ع – ح – غ – خ )

*وقتی نون ساکنه به حروف یرملون یعنی ( ی – ر – م – ل – و – ن ) برسد در این حروف ادغام می شود یعنی دیگر صدای نون شنیده نمی شود بلکه حرف بعد از آن به صورت مشدد خوانده می شود .

*وقتی نون ساکنه به حرف ( ب ) برسد در این صورت، نون به میم تبدیل می شود یعنی اقلاب می شود.در هنگام اقلاب نون به میم ، صدای نون را نمی شنویم بلکه به جای آن صدای میم را می شنویم ولی نه میمی که با فشار کامل لبها روی هم ادا شود بلکه در هنگام ادای چنین میمی، باید بین دولب کمی باز بماند به اندازه عبور یک کاغذ ازبین لبها .

*وقتی نون ساکنه به سایر حروف الفبا که غیر از حروف ذکر شده در حکم اظهار و ادغام و اقلاب  برسد ، در این صورت صدای نون به صورتی غیر واضح شنیده می شود یعنی در صدای حرف بعدی به نوعی مخفی میشود .نحوه تشکیل چنین حکمی این است که وقتی می خواهیم نون را ادا کنیم مخرج حرف بعدی آن را می سازیم و همزمان با این کار ، نون را از فضای خیشوم ادا می کنیم .این نوع تغییر در صدای نون ساکنه را إخفاء می گوییم

نکته مهم : در هنگام اجرای هر یک از احکام اخفاء و اقلاب و ادغام ( البته به جز ادغام نون در لام و راء ) غنه ایجاد می شود یعنی صدا از فضای خیشوم خارج می شود و همزمان، به میزان دو ضرب باید مکث و کشش روی حرف داشته باشیم .

احکام میم ساکنه

در مورد میم ساکنه هم حکم ادغام و اخفاء و اظهار را داریم

*وقتی میم ساکن به میم در کلمه دیگری برسد این دو در هم ادغام میشوند و یک میم مشدد خوانده می شود.

*وقتی میم ساکنه به ( ب ) می رسد ، میم اخفاء میشود یعنی با فشار کامل لبها بر روی هم خوانده نمیشود بلکه از میان دو لب و در حالی که بین دو لب به اندازه عبور کاغذ فاصله ایجاد شده است ، میم را ادا می کنیم .

*وقتی میم به سایر حروف الفبا می رسد کاملا با وضوح ، خوانده می شود.

نکته مهم : در هنگام اجرای هر یک از احکام ادغام و اخفاء میم ، غنه ایجاد می شود یعنی صدا از فضای خیشوم خارج می شود و همزمان ، به میزان دو ضرب باید مکث و کشش روی حرف داشته باشیم.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

گام چهارم: احکام نون ساکنه (ادغام و اخفاء و اقلاب و اظهار)
در میان حروف الفبا ، دو حرف میم و نون ساکنه دارای احکام ویژه ای هستند که در قالب 4 حکم به نام های ادغام – اخفاء – اقلاب و اظهار ، بیان می شود.

مربی : نون ساکن در رسیدن به هریک از حروف الفبا ، احکام متفاوتی پیدا می کند .

*وقتی نون ساکنه به حروف حلقی برسد اظهار میشود یعنی با وضوح کامل خوانده می شود .( حروف حلقی عبارتند از : ء – ه – ع – ح – غ – خ )

*وقتی نون ساکنه به حروف یرملون یعنی ( ی – ر – م – ل – و – ن ) برسد در این حروف ادغام می شود یعنی دیگر صدای نون شنیده نمی شود بلکه حرف بعد از آن به صورت مشدد خوانده می شود .

*وقتی نون ساکنه به حرف ( ب ) برسد در این صورت، نون به میم تبدیل می شود یعنی اقلاب می شود.در هنگام اقلاب نون به میم ، صدای نون را نمی شنویم بلکه به جای آن صدای میم را می شنویم ولی نه میمی که با فشار کامل لبها روی هم ادا شود بلکه در هنگام ادای چنین میمی، باید بین دولب کمی باز بماند به اندازه عبور یک کاغذ ازبین لبها .

*وقتی نون ساکنه به سایر حروف الفبا که غیر از حروف ذکر شده در حکم اظهار و ادغام و اقلاب  برسد ، در این صورت صدای نون به صورتی غیر واضح شنیده می شود یعنی در صدای حرف بعدی به نوعی مخفی میشود .نحوه تشکیل چنین حکمی این است که وقتی می خواهیم نون را ادا کنیم مخرج حرف بعدی آن را می سازیم و همزمان با این کار ، نون را از فضای خیشوم ادا می کنیم .این نوع تغییر در صدای نون ساکنه را إخفاء می گوییم

نکته مهم : در هنگام اجرای هر یک از احکام اخفاء و اقلاب و ادغام ( البته به جز ادغام نون در لام و راء ) غنه ایجاد می شود یعنی صدا از فضای خیشوم خارج می شود و همزمان، به میزان دو ضرب باید مکث و کشش روی حرف داشته باشیم .

احکام میم ساکنه

در مورد میم ساکنه هم حکم ادغام و اخفاء و اظهار را داریم

*وقتی میم ساکن به میم در کلمه دیگری برسد این دو در هم ادغام میشوند و یک میم مشدد خوانده می شود.

*وقتی میم ساکنه به ( ب ) می رسد ، میم اخفاء میشود یعنی با فشار کامل لبها بر روی هم خوانده نمیشود بلکه از میان دو لب و در حالی که بین دو لب به اندازه عبور کاغذ فاصله ایجاد شده است ، میم را ادا می کنیم .

*وقتی میم به سایر حروف الفبا می رسد کاملا با وضوح ، خوانده می شود.

نکته مهم : در هنگام اجرای هر یک از احکام ادغام و اخفاء میم ، غنه ایجاد می شود یعنی صدا از فضای خیشوم خارج می شود و همزمان ، به میزان دو ضرب باید مکث و کشش روی حرف داشته باشیم.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

گام سوم: مد و انواع آن
مد ، عبارت است از رسیدن حروف مدی ( آ – ای – او ) به سبب مد که عبارت است از : ( همزه و ساکن)

مربی : در خواندن حروف مدی ( آ – ای – او ) آنها را تا دو ضرب ( مد طبیعی ) می کشیم و می خوانیم اما همین حروف مدی را در برخی مواقع ، باید با کششی بیش از دو ضرب ( مد طبیعی ) بخوانیم یعنی بین 4 ضرب تا 6 ضرب .

اگر بعد از حروف مدی ( آ – ای – او ) ساکن باشد یا همزه باشد ، آنگاه باید این حروف را بین 4 تا 6 ضرب بکشیم اما اینکه 4 ضرب بکشیم یا 6 ضرب ، تابع قوانینی است که در ادامه خواهیم گفت .

مد دارای انواعی است .

*مد لازم : این مد در جایی است که سبب مد ، ساکن یا تشدید است .( تشدید ، همان ساکن است چون حرفی که تشدید دارد از یک حرف ساکن و یک حرف متحرک تشکیل شده است ) در مد لازم ، حرف مدی را باید 6 ضرب بکشیم که این بالاترین اندازه مد است .

نکته : مدی که در حروف مقطعه داریم در بیشتر موارد ، از همین نوع است مثلا در حروف مقطعه ی : « الم – الر – ص – ن – المر » در حرف مقطعه ی : « کهیعص » حرف « ع » مد لین دارد و بقیه حروفش که دارای مد هستند، مد لازم دارند یعنی حرف « ک » و « ص » .البته حرف « ع » هم که مد لین دارد میزان کشش آن به اندازه 6 ضرب است چون سکونی که در آخر آن می آید سکون ذاتی است .

*مد متصل : این مد در جایی است که سبب مد ، همزه است و حرف مد و سبب مد ، هردو در یک کلمه هستند به مثال های زیر توجه نمایید:

جاء  - هاؤلاء – وَراء – جی ء – سوء - در این کلمات و نمونه هایی مانند این ، میزان کشش حرف مدی 4 ضرب است و تا 5 یا 6  ضرب هم می تواند کشیده شود. این به این معنی است که مد متصل ، مد واجب است وحداقل تا 4 ضرب باید کشیده شود و بیش از 4 ضرب ، به اختیار قاری است .

*مد منفصل : این مد در جایی است که سبب مد ، همزه است و حرف مد و سبب مد در دو کلمه هستند .به مثال های زیر توجه کنید :

قالوا إنَّ – ما أُنزِلَ – إلی أَن – در این کلمات و نمونه هایی مانند این میزان کشش حرف مدی 2 ضرب است و تا 4 یا 5 ضرب هم می تواند کشیده شود .این به این معنی است که مد منفصل ، مدی است که جایز است و لزومی ندارد که حتما اجرا شود .

*مد سکون عارضی : این مد در جایی است که ساکن که سبب مد است در اصل کلمه نیست بلکه بر اثر وقف کردن برروی کلمه ، ساکن، ایجاد و عارض میشود. مثلا وقتی در آخر آیه برروی کلمه یُنفِقونَ وقف می کنیم .حرف مدی ( او ) که بعدش سکون عارضی ایجاد شده است ، مد می گیرد .میزان کشش در چنین مدی 2 یا 4 یا6 ضرب می تواند باشد .بنابراین این مد هم از مدهای واجب نیست.

*مد لین : همانطور که می دانید حرف لین ، عبارت است از واو و یاء ساکنی که ماقبل آن فتحه باشد مثل کلمه ی « خَوف » - « عَین » در صورتی که روی حرف « ف » یا « ن » ساکن باشد که در چنین کلماتی روی واو و یاء ساکن ، مدی ایجاد می شود که میزان کشش آن به اندازه 2 یا 4 یا 6  ضرب است .

چند نکته مهم :

1-قاری ، میزان کشش مد را هر اندازه ای که انتخاب کرد باید تا آخر قرائت ، همان میزان کشش را رعایت کند

2-قاری ، هر میزان که مد متصل را کشید ، مد منفصل را باید کمتر از آن بکشد یا مساوی آن بکشد نه بیشتر.

4- مدی که در حروف مقطعه داریم از نوع مد لازم است و در حرف عَین این مد از نوع مد لین است اما همچنان باید 6 ضرب کشیده شود چون سکونی که در انتهای آن است ، سکون ذاتی است .

موضع شفتین

تنها حرفی که در این موضع باید متفاوت از زبان فارسی ادا شود ، حرف « و » است .

مربی : ما در فارسی وقتی می خواهیم حرف « و » را ادا کنیم ، دندان های بالا را به لبهای پایین فشار می دهیم ولی در عربی این حرف را باید از بین دو لب ادا کنیم به نحوی که هیچ اتصالی بین لبها یا بین لبها و دندان ها برقرار نشود .

موضع خیشوم

فضای بینی را خیشوم می گویند . در این موضع، یک حرف مستقل تشکیل نمی شود بلکه دو حرف نون و میم که در انها صفت غنه وجود دارد به هنگام خروج از مخرجشان که همان موضع لسان است ، همزمان با خروج از موضعشان باید صدای آنها به موضع خیشوم یعنی فضای بینی منتقل شود. به عبارتی مثل این است که کسی بخواهد تو دماغی حرف بزند .

موضع جوف

به فضای داخل دهان ،جوف گفته می شود .

مربی :فضای داخل دهان محل خروج و ساخته شدن حروف مدی یا به عبارتی صداهای کشیده ( آ – ای – او ) می باشد یعنی در ادای این سه صدای کشیده به هیچ نقطه ای از فک و دهان تکیه نمیشود و فقط با عبور هوا از فضای دهان ، این صداهای کشیده اجرا می شود

موضع لسان

در موضع لسان ، حروف متعددی نام برده شد اما فقط در مورد نحوه خروج و تلفظ حروفی لازم است توضیح داده شود که نحوه تلفظ آنها با زبان فارسی متفاوت است .

مربی : چنانچه دیدید تا قبل از زبان کوچک ، مخارج حروف حلقی بود اما از زبان کوچک به سمت داخل دهان ، اولین مخرجی که با آن مواجه می شویم مخرج حروف قاف و کاف است که در تشکیل این حروف ، زبان بزرگ نقش اصلی را دارد .

*در تشکیل حرف قاف ، هوا بعد از خروج از ریه ها و عبور آسان و بی مانع از مسیر حلق ، به محض اینکه به فضای دهان وارد می شود توسط زبان بزرگ و در نقطه جلوی زبان کوچک ، با برخوردی که زبان کوچک به انتهای زبان بزرگ پیدا می کند مسیر عبور هوا بسته می شود و با برطرف کردن این مانع ، حرف قاف با فشار خاصی ایجاد می شود .یعنی کافی است تا شما زبان کوچک را به انتهای زبان بزرگ برخورد بدهید و بعد آن ها را از هم جدا کنید تا حرف قاف استخراج شود .

*در تشکیل حرف کاف هم همین مراحل انجام می شود با این تفاوت که نقطه اتصال انتهای زبان بزرگ با کام بالا کمی جلوتر از محلی که برای قاف گفتیم انجام می شود .در تشخیص اینکه حرف کاف را درست ادا کرده ایم یا نه ؟ باید آن را با صدای کاف در واژه ی « کاهو» مقایسه کنیم .چراکه صدای کاف در عربی همان صدای کافی است که ما در فارسی در کلماتی مثل : کاهو – کاوه – کامران – کالباس  .. به کار می بریم و نباید صدای کاف ، مانند کاف در کلمه هایی مثل : کلم – کیف – کتاب – کیمیا … بشود.

*حرف دیگری که در موضع لسان ، لازم است نحوه تلفظ آن را یاد بگیریم حرف « ض » است .

 مربی : حرف «ض » از حروفی است که با کمک زبان و دندانهای اضراس یعنی همان دندان های آسیا خوانده می شود. در تشکیل مخرج این حرف ، کافی است تا کناره زبان یا کناره های زبان را به دندانهای آسیا در سمت راست یا چپ ، یا در هر دو طرف برخورد بدهیم .اینکه آیا کناره های زبان به دندان های راست برخورد کند یا چپ یا هردو ؟ به این بستگی دارد که فکّ هر کسی چگونه راحت باشد و شکل بگیرد.نکته مهم در تشکیل صحیح مخرج این حرف ، این است که همزمان با برخوردی که کناره های زبان با دندان های آسیا دارد ، دهان هم پرحجم شود تا حرف « ض » صحیح ادا شود .با کمی گود کردن وسط زبان، اینکار راحت تر انجام می شود .

*یکی دیگر از حروفی که در موضع لسان ، تشکیل می شود و نحوه ادای آن با فارسی متفاوت است وباید در صحت ادای آن دقت شود حرف « ط» است .

مربی : محل تشکیل حرف « ط » همان محلی است که « د » و « ت » ادا می شوند یعنی در پشت دندان های پیشین فک بالا ، سطح جلوی زبان به چین خوردگی های لثه در پشت دندان ها برخورد می کند و همزمان با این برخورد ، سطح زبان ، به این چین خوردگی ها مماس میشود و بعد به آرامی در حین ادای این حرف ، تماس سطح زبان از لثه ها قطع می شود و در همین حال ، فضای دهان نیز پرحجم می شود .صدایی که در هنگام جداشدن سطح زبان از لثه ها ایجاد می شود صدایی مثل صدای بادکنکی است که روی لیوانی بسته باشید و آن را بکشید و صدایی در درون لیوان ایجاد شود .

تفاوتی که حرف « ط » با حرف « ت » دارد این است که حرف « ت » بسیار ریز و بدون پرحجم شدن دهان ، ادا می شود و فقط سطح زبان به چین خوردگی های پشت دندان های بالا برخورد پیدا می کند و به سرعت جدا میشود .

در واقع می توان گفت در ادای حرف « ط» همان حرف «ت » را ادا می کنیم و تنها کار اضافه ای که انجام می دهیم این است که دهان را به شکل عمودی وپرحجم میکنیم ولی در حرف « ت » دهان به شکل افقی است .

*حرف «ص» یکی دیگر از حروفی است که در موضع لسان تشکیل می شود .

مربی : وقتی می خواهید حرف « ص » را اجرا کنید ، کافی است همان حرف «س » را ادا کنید و همزمان با اینکار ، شکل دهان را پر حجم و به شکل عمودی می کنید .به این ترتیب حرف «ص » به درستی ادا می شود .در واقع در ادای حرف « ص» شما به سرعت هوای داخل دهان را به بیرون هدایت نمی کنید بلکه در همان زمانی که دهان را پرحجم کرده اید هوا را پشت دندان ها و در داخل دهان می چرخانید .

*سه حرف « ذ – ث – ظ » نیز از حروفی هستند که در موضع لسان ادا می شود .

مربی : این سه حرف نیز با کمک زبان و دندان ها ادا می شوند .

مربی : برای ادا کردن «ث » دندان های پیشین را به نوک زبان برخورد می دهیم کمی دندان ها را روی زبان نگه می داریم و خیلی ریز و رقیق این حرف ادا میشود. مثل این است که کسی که به زبان فارسی صحبت می کند، حرف « س » را نوک زبانی ادا کند .

برای ادا کردن حرف « ذ » نوک زبان را بین دندان ها قرار می دهیم و دهان نیز شکل افقی و بدون حجمی باید داشته باشد تا این حرف ، بسیار ریز و رقیق ادا شود .چون حرف « ظ» هم دقیقا به همین شکل اجرا می شود با این تفاوت که کمی زبان را بیشتر از قبل بیرون می آوریم و بین دندان ها قرار می دهیم و دهان را نیز همزمان با ادای حرف « ظ» عمودی و پرحجم می کنیم .