گام ششم : آموزش لحن عربی در صدای کشیده « آ »
بعد از آموزش لحن عربی درحرکات کوتاه ، نوبت می رسد به آموزش لحن عربی در صدای کشیده .در میان سه صدای کشیده : « آ » - « ای » - « او » فقط صدای کشیده «آ » است که با فارسی تفاوت دارد که نیاز به آموزش دارد چون صدای آن در عربی با فارسی متفاوت است .همانطور که در یادگیری لحن عربی

 « ِ » و « ُ » از صدای « ای » و « او » کمک گرفتیم .اکنون در یادگیری لحن عربی  « آ » از صدای « َ » کمک می گیریم .

اکنون به آموزش زیر توجه کنید :

مربی : شما صدای فتحه را خوب بلد هستید مثلا ضَرَبَ – حَسَن – دَفتَر – این صدا در فارسی و عربی یکسان است حالا می خواهیم بگوییم که شما هر الفی که در کلمات عربی دیدید با همین صدای فتحه که خیلی هم خوب بلد هستید بخوانید و اصلا کاری به لحن فارسی خودتان نداشته باشید. مثلا می خواهیم بگوییم :« مادر » : شما در تلفظ صدای « آ » در کلمه  (مادر ) از صدای فتحه ولی فتحه کشیده استفاده کنید  .حالا در کلمه (کتاب ) هم همین کار را بکنید .

در برخی رسم الخط های قرآن، راهنمایی خوبی برای شما شده است تا بتوانید این لحن را یاد بگیرید.در برخی قرآن ها می بینید که در کلمه کتاب به این صورت نوشته شده است : (کتَاب ) یعنی وقتی می خواهید الفی که در کنار حرف ت نوشته شده را بخوانید همان فتحه ای که روی ت گذاشته شده است را کمی بیشتر بکشید تا الفِ عربی، ادا شود .

تمرین لازم : در مورد این مبحث هم باید تا یک هفته فقط الف ها را از متن پیدا کنید و بخوانید تا بر روی آن مسلط شوید .تمرین دیگری که می توانید انجام دهید این است که یک کتاب با متن فارسی در دست بگیرید و دقت کنید که همه الف های آن را با همین لحن عربی بخوانید .این کار به شما مهارت لازم را خواهد داد چون دهان و فک شما با این لحن آشنا می شود .

در تفسير آيه «با مردم به زبان خوش سخن بگوييد» فرمود يعنى با همه مردم، چه مؤمن و چه مخالف، به زبان خوش سخن بگوييد. مؤمن، به هم مذهبان، روى خوش نشان مى دهد و با مخالفان، با مدارا سخن مى گويد تا به ايمان، جذب شوند و حتّى اگر نشدند، با اين رفتار، از بدى هاى آنان در حقّ خود و برادران مؤمنش، پيشگيرى كرده است.
مستدرك الوسائل، ج 12، ص 261

گام پنجم : کسب مهارت در خواندن صدای « ِ » و « ُ »
اکنون با گذشت دو هفته و تمرین بر روی لحن عربی صدای « ِ » و « ُ » ، باید یک تمرین یک هفته ای هم برای تلفیقی از دو تمرین قبلی در نظر بگیریم تا کاملا تسلط در یافتن حرکات کسره و ضمه و عربی خواندن آن حاصل شود .

تمرین لازم : در آیاتی که در تمرین روزانه انتخاب می کنید ابتدا کلماتی که در آنها هر دو حرکت ضمه و کسره وجود دارد را بیابید و به همان شکلی که در گام دوم و سوم تمرین داشتید ، تمرین کنید تا مهارت لازم در خواندن کلماتی که هر دو حرکت را دارند کسب کنید .

نکته قابل توجه این است که به طور نامحسوس با همین دوره ها و سرو کار داشتن با آیات و کلمات ، قرآن آموز ، در حال کسب مهارت، در بهتر دیدنِ کلمات از روی قرآن است بنابراین حداقل نتیجه ای که می خواهیم بدست بیاوریم این است که غربت آیات، از بین برود که قطعا به این نتیجه می رسیم و رسیدن به لحن درست هم به مرور زمان برای همه به یک مهارت تبدیل می شود .

نکته : وقتی در یک مورد خاص ، به قرآن آموز ، تمرین داده ایم ، سایراشتباهات قرآن آموز را اصلا به او تذکر نمی دهیم و اجازه می دهیم تا با آرامش کامل بخواند و نگران اشتباهات دیگرش نباشد .بنابراین تا گام چهارم که پیش رفته ایم به قرآن آموز می گوییم: همه متن را اشتباه بخوان و فقط کسره و ضمه را درست بخوان و با لحن عربی بخوان.

شیطان
پيامبر صلى لله عليه و آله:
«اِذا بَلَغَ الرَّجُلُ اَربَعينَ سَنَةً وَ لَم يَغلِب خَيرُهُ شَرَّهُ قَبَّلَ الشَّيطانُ بَينَ عَينَيهِ وَ قالَ هذا وَجهٌ لا يُفلِحُ»
هرگاه انسان چهل ساله شود و خوبيش بيشتر از بديش نشود، شيطان بر پيشانى او بوسه مى زند و مى گويد اين چهره اى است كه روى رستگارى را نمى بيند.

گام چهارم : آموزش لحن عربی در حرکت ضمه  
مربی : یکی دیگر از حرکات سه گانه که قبلا ذکر شد حرکت « ُ » است که صدای آن در فارسی با عربی فرق دارد .چند کلمه بگویید که صدای « ُ » داشته باشد .

قرآن آموزان : مثل : خُدا – هُدی – بُحران - 

 ( در اینجا اجازه دهید تا قرآن آموزان تا جایی که می توانند کلماتی را بگویند که در آنها صدای « ُ » شنیده می شود و همه آنها را روی تخته بنویسید .)

مربی : این حرکت، در عربی صدای دیگری دارد و صدای آن در عربی همان صدایی است که شما در کلماتی مثل : خروس– اتوبوس – سروش - .. می شنوید .

تمرین لازم :یک هفته باید دقیقا مثل همان تمرینی که در مورد حرکت کسره انجام داده شد را روی آیات قرآن در همان سه مرحله که در بالا ذکر شد انجام دهید .

مثلا در آیه ی : إِیاکَ نَعبُدُ وَ إیاکَ نستَعینُ : فقط دور ضمه خط بکشید ، این سه تا ضمه را پشت سرهم با لحن عربی بخوانید و

( این تمرین را حتما باید مربی روی کلمات متعدد به همان نحو که قرار است قرآن آموز در منزل تمرین کند برایش اجرا کند تا نحوه تمرین را یاد بگیرد و در منزل به اشتباه تمرین نکند .)

گام سوم : آموزش لحن عربی در حرکت کسره  
پس از گذشت حدود دو یا سه هفته انتظار میرود که قرآن آموزان تا حدودی با متن کتاب قرآن انس گرفته و با متن کتاب و شکل خطوط آن به صورت دیداری آشنا شده باشند و درعین حال ، با تمرینی که در خواندن حرکات ، انجام داده اند دقت لازم را در نگاه به حرکات، کسب کرده باشند .اکنون وقت آن است که لحن عربی و صدای عربی در سه حرکت فتحه و کسره و ضمه را آموزش دهیم .اما از آنجایی که حرکت فتحه ، صدایش در فارسی و عربی یکسان است فقط در مورد دو حرکت کسره و ضمه سخن می گوییم .و بهتر است به جای اینکه از اسم فتحه و کسره و ضمه استفاده کنیم از این پس از صدای آنها استفاده کنیم بعنی بگوییم « َ » - « ِ » - «ُ » .تا قرآن آموزان هم گوششان به این سه صدا عادت کند .

اکنون به آموزش زیر توجه کنید :

مربی : در مجموع، ما در خواندن کلمات، از سه حرکت اصلی « َ » - « ِ » -  «ُ »  استفاده می کنیم . نکته ای که در این سه حرکت باید یاد بگیریم این است که این حرکات را با لحن عربی بخوانیم لذا با فتحه کاری نداریم چون لحن و صدای آن با فارسی تفاوتی ندارد .اما در مورد « ِ » و  «ُ »  باید تجدید نظری در خواندنشان بکنیم.ما با صدای « ِ »  در فارسی آشنایی داریم کلماتی را بگویید که صدای « ِ » در آنها شنیده می شود  

قرآن آموزان : مثل : مداد – کتاب – استکان – شنا –

( در اینجا اجازه دهید تا قرآن آموزان تا جایی که می توانند کلماتی را بگویند که در آنها صدای «ِ » شنیده می شود و همه آنها را روی تخته بنویسید .)

مربی : همین حرکت کسره که شما در این کلمات قرائت کردید، در لحن عربی، صدای دیگری دارد .صدای کسره در عربی همان صدای ( ای) است مثل : خیابان – بیابان – نیاسر – بیا –کیانوش -

صدایی که در کلمات بالا  می شنوید همان صدایی است که باید در کسره عربی به کار ببرید.

تمرین لازم :یک هفته باید همین تمرین، در متن قرآن پیاده شود به این شکل که قبل از این که هر آیه ای خوانده شود، ابتدا فقط کسره های آیه را پیدا کنید و آنها را متصل و پشت سر هم بخوانید مثلا در آیه ی : بِسمِ اللهِ الرحمنِ الرحیمِ  فقط دور کسره ها خط بکشید و سپس همین پنج تا کسره ای که در این آیه پیدا کرده اید را پشت سر هم و با لحن عربی بخوانید سپس در مرحله بعدی این حرکات را به همراه حروفشان ، پشت سر هم بخوانید یعنی در مورد آیه ای که مثال زدیم اینگونه بخوانید : بِ مِ هِ نِ مِ – اکنون همین حروف کسره دار را در متن کلمه اش بخوانید و سپس همه اینها را در متن آیه بخوانید.

 ( این تمرین را حتما باید مربی روی کلمات متعدد  به همان نحو که قرار است قرآن آموز، در منزل تمرین کند برایش اجرا کند تا نحوه تمرین را یاد بگیرد و در منزل به اشتباه تمرین نکند .)

گام دوم : آموزش تمرین دیداری و نگاه به حرکات
نکته مهم در امر آموزش، این است که اگر مطلبی را همه بلد هستند و میدانند ، دیگر لازم نیست در مورد آن، توضیحی اضافه داده شود و ذهن قرآن آموز از اصل مطلب دور شود .مثلا در آموزش حرکات سه گانه ی فتحه و کسره و ضمه ، عموم افراد ، این سه حرکت را می شناسند و صدای آن را به خوبی در فارسی می شناسند بنابراین لازم نیست خود حرکات ، آموزش داده شود .اکنون به آموزش زیر توجه کنید :

مربی : شما می دانید که در زبان عربی از همان حروف الفبای فارسی استفاده می شود با این مزیت که در زبان فارسی روی حروف ، حرکت گذاری نشده است اما در زبان عربی روی حروف، حرکت گذاری هم دارد پس قاعدتا کار ما برای خواندن قرآن، باید راحت تر باشد پس چطور است که خوب نمی خوانیم ؟

(منتظر پاسخ های متفاوت از قرآن آموزان باشید تا خودشان آسیب را به چالش بکشند و بشناسند .)

مربی :جمع بندی : حروف که همان حروف فارسی است ، حرکات هم که همان حرکات است و روی حروف هم حرکت گذاری شده است پس اشکال در این است که مهارت لازم در تطبیق این حروف و حرکات را نداریم تا بتوانیم آنها را سَرِهم کنیم. این مهارت، با نگاه دقیق به دست می آید .چشم شما باید به حرکات دوخته شود و حرکات را دنبال کنید چون حروف، درشت تر هستند و در افق و زاویه دید شما قرا می گیرند اما حرکت، چون ریز است از نگاه شما دور می شود .تا مدتی تمرین شما باید همین باشد که به حرکات نگاه کنید و بخوانید .

نکته : به هیچ وجه همه کلمات را بخش خوانی نکنید بلکه تنها در کلماتی که دچار اشکال می شوید بخش خوانی کنید و در همین موارد هم در مراتب بعدی، همان کلمه را از بخش خوانی خارج کنید مثلا در کلمه  : سَنَکتُبُ می گویید : سَ  نَک تُ بُ – همین را در مرتبه بعدی می گویید : سَنَک  تُبُ  

نکته : حرف بدون حرکت و حرکت بدون حرف قابلیت خوانده شدن را ندارد شما باید این هردو را با هم داشته باشید .

تمرین لازم : تمرینی که در این مرحله می تواند برا ی شما مفید باشد این است که در یک صفحه قرآن به صورت متصل ، فقط حرکات را بخوانید .این امر باعث می شود که دقت شما برای دیدن حرکات ، بالا برود .به طور مثال وقتی در سوره حمد با آیه « الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ -  الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ » مواجه می شوید فقط بخوانید :«  َ  ساکن  َ  ساکن ُ  ِ آ  ِ  َ  ای َ » یعنی شما فقط صدای حرکات را می خوانید نه حروف را .

تا دو یا سه جلسه باید روی همین مورد تمرین داشته باشیم یعنی حدود یک هفته تا ده روز همه این تمرین را ادامه دهند.