درس دوم

قـــواعد:اسماء اشاره

ترجمه ی اسماء اشاره ترجمه ی مشکلی نیست ولی به حسب اینکه این دسته از اسم ها هم در قرآن بسیار آمده است به معنای آن در حالات مختلف اشاره می شود تا کمکی باشد برای اینکه ترجمه ی دقیق تری از جملات قرآنی ارائه شود.

گروهی از اسم های اشاره ،اشاره به نزدیک را می رسانند که در مذکر و مونث و مفرد و مثنی و جمع به اشکال زیر به کار می روند:

هذا- هذان(هذین)-هولاء(اولاء)-هذه- هاتان(هاتین)- هولاء(اولاء- اولئک- اولئکما- اولئکم)

معنای این واژه ها، همگی به صورت «این» «این دو» «اینها» می باشد و البته وقتی مشار الیه آنها مثنی و جمع است و در کلام ذکر می شود به هنگام ترجمه خود اسم اشاره به صورت مفرد ترجمه می شود.

*« هذا» 225مرتبه در قرآن آمده است و در همه ی موارد معنای «این» می دهد.

1-فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ يَكْتُبُونَ الْكِتابَ بِأَيْدِيهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هذا مِنْ عِنْدِ اللَّه(79 بقره)

پس واى بر آنان كه كتاب را به دست خود مى‏نويسند، آنگاه مى‏گويند اين از جانب خداست

2- وَ نَزَعْنا ما فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُون(43 اعراف)

و ما آنچه در سينه‏هاى آنها از كينه و عداوت است همه را بر مى‏كنيم، از زير (پاى) آنها نهرها روان است، و گويند: ستايش و سپاس از آن خدايى است كه ما را به اين (جايگاه پسنديده) راهنمايى كرد….

نکته : در این آیه مشار الیه حذف شده است و البته لازم است ما در ترجمه آن را بیاوریم.

*« هذانِ» 2 مرتبه در قرآن آمده است

1-قالُوا إِنْ هذانِ لَساحِرانِ يُرِيدانِ أَنْ يُخْرِجاكُمْ مِنْ أَرْضِكُمْ بِسِحْرِهِما وَ يَذْهَبا بِطَرِيقَتِكُمُ الْمُثْلى(63 طه)

‏ گفتند: اين دو مسلما ساحرند، مى‏خواهند شما را با سحرشان از سرزمين‏تان بيرون كنند، و آئين عالى شما را از بين ببرند

*«هذین» در قران نیامده است.

*« هؤُلاءِ» 48 مرتبه در قرآن آمده است.

1- وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ كُلَّها ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلائِكَةِ فَقالَ أَنْبِئُونِي بِأَسْماءِ هؤُلاءِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِين(32 بقره)

سپس علم اسماء (علم اسرار آفرينش و نامگذارى موجودات) را همگى به آدم آموخت بعد آنها را به فرشتگان عرضه داشت و فرمود اگر راست مى‏گوئيد اسامى اينها را برشماريد.

2- أَيْنَما تَكُونُوا يُدْرِكْكُمُ الْمَوْتُ وَ لَوْ كُنْتُمْ فِي بُرُوجٍ مُشَيَّدَةٍ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ يَقُولُوا هذِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَقُولُوا هذِهِ مِنْ عِنْدِكَ قُلْ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ فَما لِهؤُلاءِ الْقَوْمِ لا يَكادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثاً(78 نساء)

هر كجا باشيد مرگ شما را مى‏گيرد اگر چه در برجهاى محكم باشيد، و اگر به آنها (منافقان) حسنة (و پيروزى) برسد مى‏گويند از ناحيه خدا است و اگر سيئة (و شكستى) برسد مى‏گويند از ناحيه تو است بگو همه اينها از ناحيه خدا است پس چرا اين جمعيت حاضر نيستند حقايق را درك كنند

نکته :ملاحظه می کنید که چون مشارالیه در این جا به صورت جمع ذکر شده است نیازی نیست که خود اسم اشاره را به صورت جمع ترجمه کنیم بلکه «این» ترجمه می شود.

3- ها أَنْتُمْ أُولاءِ تُحِبُّونَهُمْ وَ لا يُحِبُّونَكُمْ وَ تُؤْمِنُونَ بِالْكِتابِ كُلِّه…(119 آل عمران)

شما آنها را دوست مى‏داريد، اما آنها شما را دوست ندارند…

4- قالَ هُمْ أُولاءِ عَلى‏ أَثَرِي وَ عَجِلْتُ إِلَيْكَ رَبِّ لِتَرْضى(84 طه)

گفت: آنان همانهايى هستند كه در پى منند و به سوى تو شتافتم، پروردگارا، تا خشنود شوى.

*« هذِهِ» 47 مرتبه در قرآن آمده است.

1-وَ قُلْنا يا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَ كُلا مِنْها رَغَداً حَيْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونا مِنَ الظَّالِمِين(36 بقره)

و گفتيم اى آدم تو با همسرت در بهشت سكونت كن، و از (نعمتهاى) آن گوارا هر چه مى‏خواهيد بخوريد (اما) نزديك اين درخت نشويد كه از ستمگران خواهيد شد.

*«هاتان» در قرآن نیامده است.

*«هاتَيْنِ» یک مرتبه در قرآن آمده است.

1- قالَ إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أُنْكِحَكَ إِحْدَى ابْنَتَيَّ هاتَيْنِ عَلى‏ أَنْ تَأْجُرَنِي ثَمانِيَ حِجَجٍ فَإِنْ أَتْمَمْتَ عَشْراً فَمِنْ عِنْدِكَ وَ ما أُرِيدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَيْكَ سَتَجِدُنِي إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّالِحِين(27 قصص)

(شعيب) گفت: من مى‏خواهم يكى از اين دو دختر خود را به همسرى تو درآورم در برابر اين (مهر) كه هشت سال (براى اداره امور خانه يا چرانيدن دام‏ها) اجير من باشى، و اگر ده سال را تمام كردى اختيار با توست و من نمى‏خواهم كه بر تو سخت گيرم به خواست خداوند مرا از صالحان خواهى يافت.

*« أُولئِكَ » 158 مرتبه در قرآن آمده است.

1- أُولئِكَ عَلى‏ هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُون(5 بقره)

آنان را خداوند هدايت كرده، و آنها رستگارانند

*«اولئکما» در قرآن نیامده است.

*« أُولئِكُمْ » 2 مرتبه در قرآن آمده است.

أَ كُفَّارُكُمْ خَيْرٌ مِنْ أُولئِكُمْ أَمْ لَكُمْ بَراءَةٌ فِي الزُّبُر(43 قمر)

آيا كافران شما بهتر و برتر از آنهايند؟ يا براى شما امان‏نامه‏اى در كتاب‏ها (ى آسمانى) ثابت است

نکته: لازم به ذکر است که سه کلمه ی « أُولئِكَ-اولئکما- أُولئِكُمْ» همان « أُولاءِ» هستند و فقط کاف خطاب در انتهای آن ها آمده است بنابراین در معنای آن ها تفاوتی دیده نمی شود.

«ذالک-ذالکما-ذالکم-ذلکن-تلک-تلکما-تلکم»

این گروه از اسم های اشاره ،اشاره به دور هستند و معنای «آن» «آن ها» دارند و تفاوت شکل های مختلف آن مربوط به مذکر و مونث و مفرد و مثنی و جمع می باشد و گرنه ترجمه ی آن ها به همین دو صورت می باشد.

*«ذلک»430 مرتبه

1-ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِين(2 بقره)

آن كتاب با عظمتى است كه شك در آن راه ندارد و مايه هدايت پرهيزكاران است

2-فَقُلْنا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِها كَذلِكَ يُحْيِ اللَّهُ الْمَوْتى‏ وَ يُرِيكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُون(73بقره)

سپس گفتيم: قسمتى از گاو را به مقتول بزنيد! (تا زنده شود، و قاتل را معرفى كند.) خداوند اين گونه مردگان را زنده مى‏كند و آيات خود را به شما نشان مى‏دهد شايد انديشه كنيد

نکته:در كَذلِكَ هم ذلک اسم اشاره است ولی وقتی با کاف که حرف جر است در کنار هم قرار می گیرند به صورت( آن گونه ،این گونه ،این چنین) ترجمه می شود

*«ذلکما» 1 مرتبه

1- قالَ لا يَأْتِيكُما طَعامٌ تُرْزَقانِهِ إِلاَّ نَبَّأْتُكُما بِتَأْوِيلِهِ قَبْلَ أَنْ يَأْتِيَكُما ذلِكُما مِمَّا عَلَّمَنِي رَبِّي إِنِّي تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كافِرُون(37 یوسف)

يوسف گفت: طعام و خوردنى كه روزى شما شده براى شما نميآيد مگر آنكه پيش از آمدن شما را بتعبير آن خواب آگاه خواهم نمود .آن خبر دادن و آگاه ساختنم از چيزى است كه پروردگارم بمن آموخته (زيرا) من ترك نموده و واگذاشته‏ام كيش گروهى را كه بخدا ايمان نميآورند و بروز رستاخيز كافر بوده و نميگروند

*«ذلکم»47 مرتبه

1- إِنَّما ذلِكُمُ الشَّيْطانُ يُخَوِّفُ أَوْلِياءَهُ فَلا تَخافُوهُمْ وَ خافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِين(175 آل عمران)

جز اين نيست كه آن شيطان است كه دوستان خود را مى‏ترساند، پس از آنها مترسيد و از من بترسيد اگر مؤمنيد

نکته:همان گونه که ملاحظه می کنید در نمونه ی «ذلکما و ذلکم » نیز ترجمه به صورت مفرد است چون مشار الیه آن به دنبالش آمده است

2- وَ إِذْ نَجَّيْناكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذابِ يُذَبِّحُونَ أَبْناءَكُمْ وَ يَسْتَحْيُونَ نِساءَكُمْ وَ فِي ذلِكُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظِيم(49 بقره)

و آن زمان كه شما را از چنگال فرعونيان رهايى بخشيديم كه همواره شما را به بدترين صورت آزار مى‏دادند: پسران شما را سر مى‏بريدند و زنان شما را زنده نگه مى‏داشتند. و در آن ها، آزمايش بزرگى از طرف پروردگارتان براى شما بود

*« ذلِكُنَّ » 1مرتبه

1- قالَتْ فَذلِكُنَّ الَّذِي لُمْتُنَّنِي فِيهِ وَ لَقَدْ راوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ فَاسْتَعْصَمَ وَ لَئِنْ لَمْ يَفْعَلْ ما آمُرُهُ لَيُسْجَنَنَّ وَ لَيَكُوناً مِنَ الصَّاغِرِين(32 یوسف)

زن گفت: اين همان كس است كه مرا درباره وى (غيابا) سرزنش كرديد و البته من از وى درخواست كامجويى كردم و او خوددارى نمود، و باز هم اگر آنچه را فرمانش مى‏دهم نكند زندانى خواهد شد و مسلّما از خوارشدگان خواهد گشت

*«تلک»41 مرتبه

1- وَ قالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلاَّ مَنْ كانَ هُوداً أَوْ نَصارى‏ تِلْكَ أَمانِيُّهُمْ قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِين(111 بقره)

آنها گفتند هيچكس جز يهود يا نصارى هرگز داخل بهشت نخواهد شد، آن آرزوى آنها است، بگو اگر راست مى‏گوئيد دليل خود را (بر اين موضوع) بياوريد.

*« تِلْكُمَا » 1مرتبه

1-… وَ ناداهُما رَبُّهُما أَ لَمْ أَنْهَكُما عَنْ تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ وَ أَقُلْ لَكُما إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُما عَدُوٌّ مُبِينٌ (22 اعراف)

و پروردگارشان آنها را ندا داد كه آيا شما را از آن درخت نهى نكردم و نگفتم شيطان براى شما دشمن آشكارى است.

*« تِلْكُم » 1مرتبه

1-.. لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُون(43 اعراف)

هر آينه فرستادگان پروردگارمان براستى و درستى آمدند. و ايشان را آواز دهند كه آن را به پاداش آنچه مى‏كرديد به شما ميراث داده‏اند

تمرین : اکنون شما می توانید با ترجمه ی جملات قرآنی زیر ترجمه ی این کلمات را تمرین کنید.(کلمات هر آیه را از هم تفکیک نمایید و با توجه به معنایی که در جدول کلمات جدید به شما ارائه شده است ترجمه ی کاملی را از این آیات بنویسید.)

25 بقره:« قالُوا هذَا الَّذِي رُزِقْنا مِنْ قَبْل »

19 حج:« هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِم »

58 بقره:« وَ إِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هذِهِ الْقَرْيَة »

52 بقره:« ثُمَّ عَفَوْنا عَنْكُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ »

102 انعام:« ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُم »

134 بقره:« تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ »

5 نمل:« أُوْلئِكَ الَّذِينَ لَهُمْ سُوءُ الْعَذاب »

91 نساء:« وَ أُولئِكُمْ جَعَلْنا لَكُمْ عَلَيْهِمْ سُلْطاناً مُبِينا »

20 اسراء:« كُلًّا نُمِدُّ هؤُلاءِ وَ هَؤُلاءِ مِنْ عَطاءِ رَبِّك »

تمرین هفتگی:روزانه در یک صفحه از قزآن کلماتی را که آموزش دیده اید بیابید و سعی کنید همان جمله ای که کلمه ی مورد نظر در آن بوده است را ترجمه کنید .