گام سوم: مد و انواع آن
مد ، عبارت است از رسیدن حروف مدی ( آ – ای – او ) به سبب مد که عبارت است از : ( همزه و ساکن)

مربی : در خواندن حروف مدی ( آ – ای – او ) آنها را تا دو ضرب ( مد طبیعی ) می کشیم و می خوانیم اما همین حروف مدی را در برخی مواقع ، باید با کششی بیش از دو ضرب ( مد طبیعی ) بخوانیم یعنی بین 4 ضرب تا 6 ضرب .

اگر بعد از حروف مدی ( آ – ای – او ) ساکن باشد یا همزه باشد ، آنگاه باید این حروف را بین 4 تا 6 ضرب بکشیم اما اینکه 4 ضرب بکشیم یا 6 ضرب ، تابع قوانینی است که در ادامه خواهیم گفت .

مد دارای انواعی است .

*مد لازم : این مد در جایی است که سبب مد ، ساکن یا تشدید است .( تشدید ، همان ساکن است چون حرفی که تشدید دارد از یک حرف ساکن و یک حرف متحرک تشکیل شده است ) در مد لازم ، حرف مدی را باید 6 ضرب بکشیم که این بالاترین اندازه مد است .

نکته : مدی که در حروف مقطعه داریم در بیشتر موارد ، از همین نوع است مثلا در حروف مقطعه ی : « الم – الر – ص – ن – المر » در حرف مقطعه ی : « کهیعص » حرف « ع » مد لین دارد و بقیه حروفش که دارای مد هستند، مد لازم دارند یعنی حرف « ک » و « ص » .البته حرف « ع » هم که مد لین دارد میزان کشش آن به اندازه 6 ضرب است چون سکونی که در آخر آن می آید سکون ذاتی است .

*مد متصل : این مد در جایی است که سبب مد ، همزه است و حرف مد و سبب مد ، هردو در یک کلمه هستند به مثال های زیر توجه نمایید:

جاء  - هاؤلاء – وَراء – جی ء – سوء - در این کلمات و نمونه هایی مانند این ، میزان کشش حرف مدی 4 ضرب است و تا 5 یا 6  ضرب هم می تواند کشیده شود. این به این معنی است که مد متصل ، مد واجب است وحداقل تا 4 ضرب باید کشیده شود و بیش از 4 ضرب ، به اختیار قاری است .

*مد منفصل : این مد در جایی است که سبب مد ، همزه است و حرف مد و سبب مد در دو کلمه هستند .به مثال های زیر توجه کنید :

قالوا إنَّ – ما أُنزِلَ – إلی أَن – در این کلمات و نمونه هایی مانند این میزان کشش حرف مدی 2 ضرب است و تا 4 یا 5 ضرب هم می تواند کشیده شود .این به این معنی است که مد منفصل ، مدی است که جایز است و لزومی ندارد که حتما اجرا شود .

*مد سکون عارضی : این مد در جایی است که ساکن که سبب مد است در اصل کلمه نیست بلکه بر اثر وقف کردن برروی کلمه ، ساکن، ایجاد و عارض میشود. مثلا وقتی در آخر آیه برروی کلمه یُنفِقونَ وقف می کنیم .حرف مدی ( او ) که بعدش سکون عارضی ایجاد شده است ، مد می گیرد .میزان کشش در چنین مدی 2 یا 4 یا6 ضرب می تواند باشد .بنابراین این مد هم از مدهای واجب نیست.

*مد لین : همانطور که می دانید حرف لین ، عبارت است از واو و یاء ساکنی که ماقبل آن فتحه باشد مثل کلمه ی « خَوف » - « عَین » در صورتی که روی حرف « ف » یا « ن » ساکن باشد که در چنین کلماتی روی واو و یاء ساکن ، مدی ایجاد می شود که میزان کشش آن به اندازه 2 یا 4 یا 6  ضرب است .

چند نکته مهم :

1-قاری ، میزان کشش مد را هر اندازه ای که انتخاب کرد باید تا آخر قرائت ، همان میزان کشش را رعایت کند

2-قاری ، هر میزان که مد متصل را کشید ، مد منفصل را باید کمتر از آن بکشد یا مساوی آن بکشد نه بیشتر.

4- مدی که در حروف مقطعه داریم از نوع مد لازم است و در حرف عَین این مد از نوع مد لین است اما همچنان باید 6 ضرب کشیده شود چون سکونی که در انتهای آن است ، سکون ذاتی است .